Ziekenhuisbezoek

Makassar, de hoofdstad van Sulawesi, speelt een belangrijke rol in de leprabestrijding in dit deel van Indonesië. Samen met Kerstin Beise ( de fysiotherapeute die voor ons in dit deel van Indonesië evalidatieprojecten begeleidt) en Ibu Sri (de zeer ervaren leider van ons programma in deze provincie) ga ik vandaag op bezoek bij het lepraziekenhuis Daya.

Lepraziekenhuis Daya
In Daya worden leprapatiënten uit heel Oost Indonesië behandeld, van Sulawesi tot en met Papua en al die duizenden eilanden daar tussenin. Voor veel mensen is het een dagenlange reis over water of door de lucht om hier te komen. De meeste leprapatiënten zijn arm en kunnen alleen reizen als het districtsbestuur de reis wil betalen. Het ene district is daar guller mee dan het andere.

Als patiënten eenmaal in Makassar weten te komen is de behandeling verder gratis voor ze. Indonesië heeft al enkele jaren een soort ziekenfondsverzekering voor arme mensen.

De zware gevallen
De meeste leprapatiënten worden met succes behandeld in het gezondheidscentrum in hun eigen streek. Het ziekenhuis behandelt vooral mensen met complicaties en mensen die gehandicapt zijn geraakt door lepra. 250 mensen per jaar krijgen hier operaties om spierfuncties aan handen en voeten te herstellen. Daarnaast krijgen er zo’n 100 per jaar een prothese, vaak nadat door ver gevorderde verminkingen een voet of onderbeen geamputeerd moest worden. Dan zijn er nog ruim 1500 mensen die behandeld worden aan minder ingrijpende lepraproblemen.

Geen interesse
Het ziekenhuis zou wel meer mensen willen opereren, maar er is geen orthopedisch chirurg die er zin in heeft. “Mevrouw, daar is toch geen cent aan te verdienen,” was het antwoord dat Ibu Sri, onze consultant in Zuid Sulawesi, te horen kreeg toen ze de chirurg van een ander ziekenhuis in Makassar om hulp vroeg. Indonesische chirurgen zien meer brood in de behandeling van goed betalende particuliere patiënten. De operaties worden nu gedaan door een basisarts die door de Leprastichting is opgeleid, maar voor hem is er nog steeds geen collega gevonden.

Tijdens de rondleiding moet ik af en toe wel even slikken, wat een ellende. Veel patiënten ondergaan hun behandeling gelaten, maar er zijn er ook die bijna opgeruimd vertellen dat hun ernstig aangetaste voet eraf moet, en dat ze dan een prothese krijgen. Voor mij moeilijk voor te stellen, maar als je al zo lang niet meer zelfstandig hebt kunnen lopen is er wel eindelijk weer perspectief.

Modieuze sandalen alstublieft
Uiteindelijk komen we op de afdeling waar de protheses worden aangemeten en gemaakt. Het hoofd van deze afdeling is getraind door collega’s in Vietnam, die met jarenlange steun van de Leprastichting erg goed zijn in het maken van protheses en aangepast schoeisel.

Kerstin moppert tegen de schoenmaker over de speciale sandalen voor gevoelloze voeten. Die zien er erg lomp uit, de zolen zijn bijna vierkant. Zo ziet iedereen meteen: “Oh, jij hebt zeker lepra!” Ze heeft al vaker gevraagd om in de vormgeving wat meer te letten op de vorm van normale sandalen. Het hoofd van de afdeling laat trots een beter paar zien. "Wilt u nu ook nog uw assistent duidelijk maken wat u van hem verwacht? Die slijpt ze namelijk bijna vierkant." Er wordt wat ongemakkelijk gelachen en opnieuw beterschap beloofd. Mensen met een handicap door lepra help je niet echt door ze zo’n uithangbord mee te geven. Zeker in Oost Indonesië is het stigma rondom lepra enorm sterk.

Het is een verademing voor me om tot slot deze afdeling te bezoeken. Er wordt gelachen en trots geoefend met de nieuwe voeten en benen. Deze afdeling is voor veel patiënten het laatste station voor ze uit het ziekenhuis ontslagen worden. ´Op eigen benen´ verlaten de meeste patiënten het ziekenhuis toch iets gelukkiger dan ze er binnenkwamen.