Meneer Chat

Hoe meneer Chat toch nog een mooi leven kreeg
6 augustus, leprakolonie Qua Cam iets ten noorden van de hoofdstad Hanoi.
In Vietnam wonen de meeste mensen die door lepra gehandicapt zijn geraakt in kolonies bij elkaar. Ze krijgen een kleine uitkering van de regering en gratis huisvesting, maar lang niet genoeg om goed van te kunnen bestaan. Ze zijn aangewezen op eigen inkomsten of liefdadigheid. De Leprastichting heeft de verzorging van deze mensen aanzienlijk kunnen verbeteren door te investeren in de opleiding van fysiotherapeuten en prothesemakers. Jan Robijn, die de leiding heeft over onze projecten in Vietnam, vertelt me hoe in de jaren ’90 veel gehandicapten zich zittend en schuifelend over de grond moesten verplaatsen. Inmiddels kunnen zij weer zelfstandig lopen, met een of twee protheses, zeg maar kunstbenen. De Leprastichting heft veel werk gemaakt van de opleiding van prothesemakers en orthopedische schoenmakers. We bezoeken de kolonie tegelijk met het protheseteam. Alle inwoners die vragen hebben of problemen met hun protheses of hun aangepaste schoenen komen naar het spreekuur. Enkele mensen krijgen een nieuwe prothese, omdat de oude versleten is of niet goed meer past. Dat gebeurt allemaal ter plekke en meteen, een topprestatie!
We bezoeken meneer Chat (41) en zijn vrouw Doan(38 ). Zij wonen met hun zoon van 9 aan de rand van de kolonie. Chat kreeg lepra toen hij 10 jaar oud was, maar de diagnose lepra kwam pas toen hij al 20 was. Intussen waren zijn handen en voeten ernstig beschadigd en verloor hij zijn rechterbeen. De ijzeren prothese was loodzwaar en deed hem pijn. Chat kroop zittend over de grond, toen hij Jan Robijn ontmoette tijdens diens eerste bezoek aan Qua Cam. Jan, die zich als fysiotherapeut had gespecialiseerd in revalidatie van mensen met een handicap : ik was geschokt door wat ik hier aan trof, niemand van deze mensen had een fatsoenlijke prothese, we hebben echt een groot herstelproject opgezet en alle patiënten geholpen met schoeisel, protheses, krukken, soms ook operaties om weer zo goed en onafhankelijk mogelijk te kunnen lopen. Chat zegt: Jan heeft mij mijn leven teruggegeven. Hij werd succesvol geopereerd aan zijn nog goede voet en kreeg een lichte kunststof prothese, waarmee hij nu weer kan lopen met krukken en niet meer over de grond hoeft te schuifelen. Trots toont hij ons zijn huis, zijn gezin, zijn kippen en de twee varkens die het begin zijn van zijn varkensfokkerij. Ik had nooit gedacht dat ik nog zo’n mooi leven zou krijgen!
Toen Chat een keer een training volgde in een andere leprakolonie, ontmoette hij Doan, die ook lepra had gehad en daar woonde. Het was liefde op het eerste gezicht. Maar denk maar niet dat Doan zomaar naar Qua Cam kon verhuizen. Want bureaucratie daar zijn ze sterk in in Vietnam. Zo’n verhuizing stodn niet inde regels, dus geen ambtenaar die zich eraan waagde om dat mogelijk te maken. Alleen na lang aandringen van de Leprastichting ging de overheid akkoord met Doans verhuizing en konden ze trouwen. Eigenlijk zouden ze liever in een gewoon dorp gaan wonen, om hun zoon daar te laten opgroeien, maar dat is nog lastig. Veel dorpelingen zijn nog bang van mensen die zichtbaar lepra hebben gehad en de speciale zorg en uitkering die Chat en Doan nu krijgen zouden ze dan verliezen. Als we weggaan, houdt Chat ons nog even tegen: Ik wil nog voor jullie zingen, zegt hij. En, terwijl de zon wegzinkt achter de heuvels van Qua Cam zingt Chat met een prachtige stem een ontroerend afscheidslied uit zijn geboortestreek: Wij huilen tranen als regen, nu je weggaat. Maar kom terug, wij zullen op je wachten. We beloven Chat en Doan dat we ooit terugkomen om te kijken hoe het met hen gaat en met hun kleine veehouderij. We zijn onder de indruk hoe deze mensen hun leven weer op de rails hebben gekregen, met steun van Jan en zijn Vietnamese collega’s, maar zeker ook door hun eigen optimisme en levenskracht. Wat lepra ook beschadigd heeft in hun leven, die kracht is ongebroken gebleven!